Mali İşler alanında, dışarıdan destek verdiğim veya part-time çalıştığım aile işletmelerinde gördüğüm farklılıklardan bir tanesi; iş görüşmesini yaptığınız, anlaşmaya vardığınız kişilerin dışında; ‘’sırf aile bireyleri olmalarından dolayı’’ ortaya çıkan şahısların patron sıfatı taşımalarıdır.

İşyerinde görevli oldukları bir sıfatları, iş tanımlamaları veya ortaklıkları olmamalarına rağmen; ‘’patron saygınlığı’’ görmek isteyen bu şahsiyetlerin, bazen, on sekiz-yirmi yaşları civarında, genç ve tecrübesiz kişiler olabildiklerini tanımlamak isterim.

Gelişmeler ve görüşmeler sonucunda, sahip-patronlar tarafından, yeğen ve torunların haklı bulunmaları, onlarında birer patron oldukları, gerekli saygıyı ve özveriyi göstermemiz gerektiği şeklinde bir yansımayla karşılaştığınızda, planlamanın önemli bir öğesi olan, eşgüdümü sağlayan iş tanımlamaları yapma gerekliliğini, gündemimizden hemen çıkartmak durumunda kalıyoruz.

Dinamik, esnek ve geleceğe hitap eden analizlere gerek olmadığına hemen orada karar veriyorsunuz.

Daha önceki tecrübelerimizden, ‘’kurumsal yaklaşımı’’ konuşmaların içinde geçen bir ‘’kalıp cümlesi’’ olarak algılayan yönetimlerin, ikna edilmelerinin mümkün olamadığını, yılların tecrübelerinden zaten biliyoruz.

Basit yaklaşımlar dâhilinde bile; çağdaş işletme yönetimi anlayışında bir kurum kültürünün başlangıcında bile olunmadığı, bir siyah beyaz resim görüntüsüne göre ilişkileri devam ettirmenizin, hiç kimseyi zorlamayacağı kararını bazen vermek zorunda kalıyorsunuz.

‘’Alınabilme’’ kapasitesinden fazlasını veremezsiniz, nicelik anlamımda faydalı sonuçlara varabilmek için, niteliksel özelliklerin, (bilgi, beceri, anlayış, fikirlere saygı vb.) gelişmiş ve oturmuş olması gerekmektedir. Nicelik yorumları detay gerektirir, detayları algılayabilecek, hızlı değişimlere uygulayabilecek yönetim anlayışları olmadığı zaman statik kalırsınız.  

İşletme değişkenlerini inceleme konusu yapıldığında, yönetimin ‘’uygun niteliklerine’’ göre zaman içinde verilerin, değişmelerden etkilendiği veya ilgili verilerin zaman içinde hiç değişmediğini varsayan analiz yöntemlerine karar verilir. Bu yönteme göre geçmiş verilere dayanarak içinde bulunulan yıl analizleri yapılır ve sadece bunlar yorumlanır.

Bu gibi durumlarda basit veya karşılaştırmalı statik analiz yapmak daha uygundur. Asıl tercih edilmesi gereken dinamik analiz yöntemidir. Geçmiş verilere ve geleceği etkileyebilecek olan açıklanmış verilere dayanarak geçmişten geleceğe yönelik tahmini içeren bir analiz yapabiliyorsak, dinamik bir analiz yapıyoruz demektir. Tüm işletmeler dinamik analiz yöntemlerini barındıran hizmetlerden yararlanmalıdır. İhtiyaç hissetmek ve ısrarla talep edilmesi gerekir. En güncel anlamda işletme değerleri yaptırmanın talep edilmesi gerekir.

Tesadüflere bağlı, bazen kibir içeren anlayışlarla kararlar almaya çalışmak, tesadüfen piyasadan çekilmeye neden olabilir.

Sonuç olarak; tek başına mülkiyetin, sermayenin sahibi olmak kontrol dâhil, her şeyin sahibi olabilir anlamı değildir. Mülkiyet sahibi olmak, hizmet görenlerin ve toplumsal artığın da sahibidir kapitalist anlayış feodalizm zamanında kalmıştır. İşletme sahip ve yöneticileri sermaye, yatırım risklerini aldığı gibi ayrıca finansal anlamda bilgilenme çabası göstermeleri, bilgiyi talep etmeleri gerekmektedir.

Aile anayasası hazırlayarak başlangıç yapılması, işletme yönetimi anlamında bilgiye doğru yönelme yapıldığı varsayılabilir.

Cengiz HERGÜNLÜ